BÁNH CHƯNG
BIỂU TƯỢNG TRUYỀN THỐNG ẨM THỰC
TRONG NGÀY TẾT cổ truyền CỦA NGƯỜI DÂN VIỆT NAM
“Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.”
Đó là đôi câu đối thân quen khi nói về những nét đặc trưng nhất trong
ngày Tết Nguyên đán của người Việt từ bao đời nay. Trong đó, chiếc bánh chưng
xanh đã trở thành biểu tượng ẩm thực truyền thống mỗi dịp Tết của cả dân tộc và
được bạn bè khắp năm châu biết đến.
Với người dân Việt
Nam, cứ mỗi dịp Tết đến Xuân về, trong nhà mà không có bánh chưng hẳn như sẽ
thiếu đi cả cái không khí Tết. Cứ vào những ngày giáp Tết, các gia đình Việt
lại có phong tục gói bánh chưng như duy trì một nét đẹp văn hóa truyền thống
lâu đời. Theo quan niệm từ thời xa xưa, chiếc bánh chưng của người Việt có hình
vuông, tượng trưng cho đất. Bánh chưng được làm từ gạo nếp trắng ngần với phần
nhân có đậu xanh, thịt mỡ, hành, tiêu, … Tất cả được bọc trong lớp lá
dong xanh mướt và được buộc chặt bằng những sợi lạt mềm dẻo với tạo hình vuông
vức, đẹp mắt.
“Bên
ngoài xanh lá rong xanh
Bên trong, nếp, đỗ, mỡ, hành, hạt tiêu
Gói nghĩa tình, gói thương yêu
Dẻo thơm từ thuở Lang Liêu tới giờ.”
Người Việt Nam từ xa
xưa đã sống trong nền văn hóa lúa nước, phải phụ thuộc thiên nhiên rất nhiều.
Vì thế, chiếc bánh chưng trong mâm cỗ ngày Tết mang ý nghĩa thể
hiện sự biết ơn trời đất đã cho mưa thuận gió hòa để mùa màng bội thu, đem lại
cuộc sống ấm no cho người dân. Không chỉ thế, bánh chưng ngày Tết còn được bày
lên bàn thờ cúng để thể hiện lòng hiếu kính của con cháu với tổ tiên cùng những
người đã khuất. Bánh chưng cũng là món quà biếu Tết ý nghĩa mà người Việt
thường dùng để đi biếu người quen, họ hàng hoặc được bày cùng các vật dụng khác
trên mâm ngũ quả ngày Tết để thể hiện cho sự tương sinh tương khắc trong ngũ
hành.
Thấy bánh chưng là
thấy Tết! Vậy nên người Việt dù ở đâu, làm gì, vẫn luôn mong ngóng được trở về
quây quần bên gia đình, cùng nhau học cách làm bánh chưng hay ngồi canh nồi
bánh sôi sục, nóng hổi trên bếp lửa để cảm nhận không khí Tết đang ùa về. Cùng
kể nhau nghe những câu chuyện xưa cũ rồi hít hà mùi hương thơm lừng hòa quyện
từ lá dong, gạo nếp cái hoa vàng cùng vị ngọt bùi của đậu xanh, vị ngậy béo của
nhân thịt trong chiếc bánh chưng - hương vị Tết không thể lẫn vào đâu được.
Trong tâm thức của
người Việt và được sử sách truyền lại cho con cháu đời sau, bánh chưng ra đời
bắt nguồn từ truyền thuyết Lang Liêu và gắn với sự tích “Bánh chưng bánh dày”. Hàng năm cứ mỗi dịp giỗ Tổ Vua Hùng và vài
dịp Tết, người dân lại làm bánh chưng bánh dày để tưởng nhớ công ơn vua Hùng và
bày tỏ lòng thành với Tổ tiên.
Để giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hoá dân tộc, Ban Chấp hành Công đoàn Trường THCS Phan Tây Hồ cứ mỗi
độ Tết đến xuân về lại tổ chức Hội thi gói bánh chưng bánh tét. Đây là dịp để
các thầy cô giáo, các anh chị nhân viên cùng nhau học cách gói bánh chưng, ngồi
quay quần canh nồi bánh chưng bên bếp lửa hồng để cảm nhận không khí Tết đang
ùa về. Qua đó, gắn kết tình đoàn kết của tập thể sư phạm nhà trường./.
Một số hình ảnh trong hội thi gói bánh chưng, bánh tét chào mừng Xuân Quý Mão năm 2023
